1_ حضرت مهدی عج در نگاه اهل تسنن

باور داشت مهدویت تنها به شیعه اختصاص ندارد؛ بلکه بخش مهمی از عقاید اسلامی و یکی از مسائل ریشه دار اصول اسلامی به شمار می‌آید. اندیشه‌ی پیروزی نهایی نیروی حقّ و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم, گسترش جهانی ایمان اسلامی, استقرار کامل و همه جانبه‌ی ارزش‌های انسانی, تشکیل مدینه ی فاضله و جامعه آرمانی, و سرانجام اجرای این ایده ی عمومی و انسانی به وسیله ی شخصیتی مقدس و عالی قدر که در روایات اسلامی از او به «مهدی» تعبیر شده است, اندیشه ای است که کم و بیش همه ی فرق و مذاهب اسلامی - با تفاوت ها و اختلاف هایی - بدان مومن و معتقدند؛ زیرا این اندیشه به حسب اصل و ریشه, قرآنی است؛ این قرآن مجید است که با قاطعیت تمام, پیروزی نهایی ایمان اسلامی, غلبه قطعی صالحان و متقیان, کوتاه شدن دست ستمکاران و جباران برای همیشه, و آینده ی درخشان و سعادت مندانه ی بشریت را نوید داده است. [1]

عدالت و آزادی مهدی موعود, قائم آل محمد در منابع معتبر اهل تسنن آمده است و روایاتی در مورد ایشان در «صحاح سته» که معتبر ترین کتاب روایتی اهل تسنن می باشد؛ در ابوابی به شرح ذیل آمده است:

1- صحیح بخاری: «کتاب الاحکام», باب «نزول عیسی بن مریم»

2- صحیح مسلم: باب «الفتن و اشراط الساعه» و باب «نزول عیسی»

3- سنن ابی داوود: کتاب «المهدی»

4- سنن ابن ماجه: باب «خروج المهدی»

5- سنن ترمذی: باب «ما جاء فی المهدی».[2]

اگرچه باورهای اهل تسنن در پاره ای از موارد با اعتقاد شیعه تفاوت هایی دارد, اما در مواردی نیز مشترکاتی وجود دارد. برخی از موارد مشترک از این قرار است:

1) نسب حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف: یکی از مواردی که در بین شیعه و سنی در خصوص آن تا حدودی اتفاق نظر وجود دارد, نسب حضرت مهدی علیه السلام است. اگر چه شیعه این نسب را تا پدر بزرگوار حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف به روشنی تمام, مشخص و معرفی کرده, اما اهل تسنن در موارد معینی بدان اشاره کرده اند, که از این قرار است:

الف) حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف از اهل بیت و فرزندان رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم: عالمان اهل تسنن در کتب خود به نقل از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و اله و سلم نوشته اند: «مهدی از ما اهل بیت است و خداوند یک شبه امر او را به سامان می آورد». [3]

در منابع روایی شیعه, از پاره‌ای از حوادث که در آینده رخ خواهد داد با عنوان نشانه های ظهور یاد شده است. این نشانه ها به صریح روایات به دو دسته حتمی و غیر حتمی تقسیم شده است. برخی از آنها در منابع اهل تسنن نیز مورد اشاره قرار گرفته است که عبارتند از: «ندای آسمانی, خروج سفیانی و خسف در بیداء»

ب) حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف فرزند حضرت زهرا علیها السلام: ابن ماجه در سنن خود اینگونه نقل می کند: «سعید بن مسیب می گوید؛ نزد ام سلمه بودیم و در مورد مهدی صحبت می کردیم؛ ام سلمه عرض کرد: از رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: مهدی از فرزندان فاطمه است». [4]

ج) حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف ازنسل حضرت علی علیه السلام : سیوطی در «عرف الوردی» نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم دست علی علیه السلام را گرفته و فرمود: «از نسل این, به زودی جوانی خروج خواهد کرد که زمین را پر از عدل و داد می کند».

2- هم نام بودن مهدی عجل الله فرجه الشریف با پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم: اهل تسنن و شیعه اتفاق نظر دارند که حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف هم نام رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم است. حتی در روایتی تصریح به نام آن حضرت کرده و نوشته اند: ابن مسعود از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم نقل کرده که ایشان فرمود: «اسم المهدی محمّد»؛ اگرچه در بقیه روایات با همان تعبیر «اسمه اسمی» آورده اند.

ابن ماجه در سنن خود اینگونه نقل می کند: «سعید بن مسیب می گوید؛ نزد ام سلمه بودیم و در مورد مهدی صحبت می کردیم؛ ام سلمه عرض کرد: از رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: مهدی از فرزندان فاطمه است»

3- ویژگی های حکومت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف: از جمله ویژگی هایی که به طور مشترک در روایات اهل تسنن و شیعه مورد اشاره قرار گرفته می توان به: عدالت گستری, رفاه و آسایش همگانی, رضایت فراگیر از حکومت مهدی عجل الله فرجه الشریف, امنیت همه جانبه و عمومی, احساس بی نیازی در مردم, و جهانی بودن حکومت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف اشاره کرد.

4- نشانه های ظهور: در منابع روایی شیعه, از پاره‌ای از حوادث که در آینده رخ خواهد داد با عنوان نشانه های ظهور یاد شده است. این نشانه ها به صریح روایات به دو دسته حتمی و غیر حتمی تقسیم شده است. برخی از آنها در منابع اهل تسنن نیز مورد اشاره قرار گرفته است که عبارتند از: «ندای آسمانی, خروج سفیانی و خسف در بیداء»[5]

 

پی نوشت:

1. مطهری, مرتضی, قیام و انقلاب مهدی علیه السلام, قم, انتشارات صدرا, 1398ق, صص5- 6

2. داود الهامی و علی اکبر مهدی پور, او خواهد آمد, قم, نشر مرتضی, چاپ هشتم, 1403ق, ص79

3. طبرى، محمد بن جریر, دلائل الإمامة، قم, دار الذخائر للمطبوعات، ص247 و نیز: إربلى، على بن عیسى, کشف الغمة، بنى هاشمى تبریز، 1381ق, ج2, ص477

4. إربلى، کشف الغمة, پیشین, ج2, ص477 و نیز: طبرى، دلائل الإمامة، پیشین, ص247

5. سلیمیان, خدامراد, پرسمان مهدویت, قم: شباب الجنه, چاپ دوم, 1385ش, صص60-62